Leeuwarden

leeuwarden oldehoofsterkerkhof

Leeuwardenalgemeen     > Oldehove     > Niehove noord     > Niehove zuid      > vondsten

Het gebied van het huidige Leeuwarden werd als kwelderland aan de Middelzee al rond 500 vC op plaatsen bewoond, getuige allerlei (markante) potscherven. Maar men woonde niet op terpen, daarvoor was het kustgebied nog te onvoorspelbaar. Een paar eeuwen later durfde men zich er wél te vestigen en er ontstonden terpjes. (In de huidige gemeente Leeuwarden liggen tientallen terpen en terpjes.)
Het gebied van de huidige Leeuwarder binnenstad werd nog lang gebruikt, bijvoorbeeld als weidegebied, zonder dat men er ging wonen. Tot het begin van de jaartelling valt over dit gebied weinig anders concreet te zeggen.

Hieronder indrukken van de 3 Leeuwarder terpen: Oldehove, Niehove Noord en Niehove Zuid en een aantal vondsten.

Klik op kleine foto’s voor vergroting

Oldehove                                                                          locatie op de kaart

(goed leesbare en uitvoerige info: Erwin Boers, de wereld onder de Oldehove, Friese Pers Boekerij, 2009)

De opgravingen van het Oldehoofsterkerkhof van 2005/2006 hebben duidelijk aangetoond dat men in het gebied in de 1e eeuw nC actief was, getuige de vondsten van mantelspelden, scherven, greppels en sloten.
Van plm 100 nC stamt de oudste boerderij, waarvan resten op het Oldehoofsterkerkhof gevonden zijn. Hij is een keer of vijf herbouwd, terwijl dan ook de grond steeds verhoogd werd. Tegen 300 nC heeft de terp een diameter gehad van 60-80 meter, met een hoogte van 1,8 m +NAP.
Van 300 – 450 nC zijn praktisch geen sporen van bewoning e.d. op de terp aangetroffen. De bewoners moeten vertrokken zijn. Pas van na 450 nC zijn weer duidelijk sporen waarneembaar. Die wijzen echter ook  op andere bouwwijzen, ander aardewerk enz. van de nieuwe bewoners. Er zijn ook vondsten gedaan die wijzen op contacten met Angelsaksen in Engeland.
Van de 8e t/m 10e eeuw werd de terp flink verhoogd en vergroot in alle richtingen, behalve zuid. In de 10e eeuw vond nog een verhoging van ruim 60cm plaats, waardoor de terp tot ver buiten het huidige Oldehoofsterkerkhof reikte.
(De terp van) het Oldehoofsterkerkhof reikt volgens het Actueel Hoogtebestand Nederland momenteel tot 3 – 4 meter boven NAP.

Niehove – noord                                                          locatie op de kaart

Vanaf de 9e eeuw ontwikkelde zich in snel tempo een buurdorp van Oldehove, later bekend als Niehove. Waren het huisterpen die snel aan elkaar groeiden? Het dorp lag aan de noord- en zuidkant van de Dokkumer Ee, ongeveer waar de huidige Grote – en Kleine Hoogstraat bij elkaar komen. De rivier stroomde langs het Eewal-traject naar zee bij de Nieuwestad.
In de 8e eeuw was dit waarschijnlijk nog boerengebied, waar zich allengs centraal allerlei ambachtslieden vestigden.

Deze leefkernen gingen uiteindelijk een groot oppervlak beslaan met een forse hoogte. De hoek van Kleine Hoogstraat – Grote Kerkstraat ligt tegenwoordig nog op 5.5m +NAP en de omgeving van de Grote Hoogstraat  op 4-5 m +NAP.

Niehove – zuid                                                                 locatie op de kaart

Vondsten

Uit diverse perioden: fibulae, weefgewichtjes, spinsteentjes, een gouden haarspeld, streepbandaardewerk, aardewerk uit de Romeinse, Angelsaksische, Merovingische, Karolingische tijd en uit de volle middeleeuwen.
En verder ook (zie afbeeldingen) mantelspelden, gemaakt van koperen imitatiemunten van Lodewijk de Vrome uit de 9e eeuw; een benen schaakstuk, een koning, uit de 12e eeuw, 6 cm hoog en dobbelstenen van been en steen, vierkant en afgerond, van vóór het jaar 1000.