Ezinge en de Bouwerd

locatie op de kaart                ↑ kerkcomplex uit noordwest                ↓ klik op kleine foto voor vergroting

Algemeen 

Zeer waarschijnlijk is de wierde in de loop van de 5e eeuw v Chr ontstaan/bewoond geraakt. Boerderijresten uit ca. 600 v.Chr. en later geven aan dat in die tijd al op redelijk grote schaal vee werd gehouden.
De ovale dorpswierde lag zuid-noord en mat 490x375m. De kruin ligt plm 5m + NAP. Langs de oostkant loopt een rondweg,  aan de noordkant liggen de ringsloot en een pad. De omvang was in 1918 plm 16 ha. Aan het eind van de afgravingen in 1939, was plm ¾ daarvan weg en restte er nog in het zuidoosten een dichtbebouwde ’taartpunt’ van de oude wierde.
Via de Torenstraat kom je regelrecht bij het kerkterrein dat vroeger het centrum van de wierde was, maar nu de noordkant vormt van het restant. Vandaar heb je een weids uitzicht over de afgravingen en in het westen liggen nog een drietal behuizingen op of aan de wierde.
Tijdens onderzoek, van 1923-1934, zijn in plm 1,5 ha opgravingen gedaan, vooral noord van de kerk. Dat gebeurde in 22 vlakken ( zo mogelijk sporen en structuren uit een periode in één vlak). Ezinge is steeds bewoond gebleven. Van Giffen onderscheidde 6 verschillende bewoningsfasen, van vroege ijzertijd tot 13e eeuw. Later onderzoek geeft aan dat het er waarschijnlijk een paar meer waren.
Zie ook: ‘Ezinge IJkpunt in de archeologie’, Piet Kooi & Kirsten van der Ploeg, 2014.

Vondsten

Gedeelten van grote vóór-Romeinse hallenhuizen. Plattegronden van terpwoningen uit de La Tène-periode en de Romeinse tijd en van kleine hutten uit de Saksische tijd. Ook een grafveld uit 600-800nC met 25 crematies en inhumaties, voorzover opgegraven.
Uit de opgravingsperiode zijn een 20.000 vondsten uit allerlei bewoningsperioden geregistreerd: allerlei soorten aardewerk van diverse herkomst, gebruiksvoorwerpen van been e.d., bronzen beeldjes en kralen van glas, barnsteen en smaragd enz.
Een bijzondere vondst is een goud en zilveren zwaardknop, bezet met granaat.
In 2011 werd een groot en volledig materieel archeologisch onderzoek gedaan naar deze vondsten. De rapportage  heeft als onderwerpen: handgevormd aardewerk, Romeins importaardewerk, draaischijfaardewerk; dierlijk bot en voorwerpen van bot, gewei en hoorn;  metaal, natuursteen en kralen.
Zie ook: ‘En dan in hun geheel, de vondsten uit de opgravingen in de wierde Ezinge’, red. Annet Nieuwhof, 2014

De Bouwerd –  algemeen                                                                                       locatie op de kaart

Een noorwest-zuidoost (150x110m) gelegen, ovale wierde. Hij heeft (nu) 2 ’toppen’ van plm 2,25 m met een soort geul ertussen en beslaat plm 2,5 ha. N.a.v. oppervlaktevondsten werden er al in 1875 en 1891 onderzoekingen gedaan. Ook in 1933, toen in Ezinge op grote schaal werd opgegraven.
Hij moet in eerste instantie in de eerste eeuwen van de jaartelling zijn opgeworpen en successievelijk zijn uitgebreid en verhoogd. Hij is hoofdzakelik in de 7e en 8e eeuw, de frankische tijd, als grafveld gebruikt. Of dat voor de bewoners van Ezinge, op 600 m afstand, bedoeld was, is niet duidelijk.

Vondsten

Er zijn brandgraven met urnen en 22 inhumatie graven aangetroffen. Sommige met (resten van) een boomkist en sommige met bijgaven. Bijvoorbeeld benen kammen (ook in foudraal), mesjes, benen handvatten, een ijzeren ring en glazen kralen. Ook zijn spatha’s en een zgn langsax uit de 8e eeuw gevonden.
Maar dé bijzonderheid van de Bouwerd zijn de 3 diergraven, waarvan er één, het paardengraf met een hond erbij, goed gedocumenteerd is. Het bevindt zich in Ezinge in het museum.